Khoa học và công nghệ là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Trong bối cảnh hiện nay, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách. Bài báo này phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trước tình hình mới.
Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Nó tạo ra nhiều cơ hội mới cho ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, như:
– Ứng dụng các thành tựu của khoa học công nghệ mới trong sản xuất nông nghiệp, kinh doanh nông sản, bảo vệ môi trường … giúp nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp;
– Phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh, nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái … tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ mới đáp ứng nhu cầu thị trường;
– Thúc đẩy phát triển các ngành nghề dịch vụ nông nghiệp, như: logistics nông nghiệp, chế biến nông sản…
Bên cạnh những cơ hội, Cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đặt ra nhiều thách thức cho ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, như:
– Yêu cầu về chất lượng nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ngày càng cao;
– Sự cạnh tranh gay gắt của các quốc gia trong khu vực và trên thế giới;
– Những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu…
Thực trạng hệ thống đào và phát triển nguồn nhân lực ngành nông nghiệp phát triển nông thôn
Hiện nay, hệ thống đào tạo về Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam đã được phát triển khá đa dạng, với nhiều cấp bậc, trình độ đào tạo, cụ thể bao gồm:
– Đào tạo đại học, sau đại học: Có 13 trường đại học, 20 trường cao đẳng, 1 trường học viện và 1 học viện nông nghiệp quốc gia đào tạo chuyên ngành Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
– Đào tạo nghề: Có 102 trường cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và trung tâm dạy nghề đào tạo các ngành nghề thuộc lĩnh vực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
– Đào tạo bồi dưỡng: Có nhiều cơ sở đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Các cấp bậc đào tạo này đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở nhiều trình độ khác nhau, từ nhân lực phổ thông, nhân lực kỹ thuật, nhân lực chuyên gia,… Nhìn chung, hệ thống đào tạo đã có sự phát triển đáng kể về quy mô, chất lượng và cơ sở vật chất, trang thiết bị. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vẫn còn một số hạn chế, như
chương trình đào tạo chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn, chưa chú trọng đào tạo kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm cho học viên.
Về chương trình đào tạo
Chương trình đào tạo Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam hiện nay thường được xây dựng theo hướng hàn lâm, tập trung vào các kiến thức và kỹ năng chuyên môn, chưa chú trọng đến các kiến thức và kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm cần thiết cho người học trong sản xuất, kinh doanh. Điều này dẫn đến tình trạng học viên sau khi tốt nghiệp có thể nắm vững các kiến thức chuyên môn, nhưng chưa có khả năng áp dụng các kiến thức đó vào thực tiễn.
Nguyên nhân của tình trạng này là do:
– Chương trình đào tạo thường được xây dựng bởi các giảng viên, giáo viên có trình độ chuyên môn cao, nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế trong sản xuất nông nghiệp.
– Chương trình đào tạo chưa được cập nhật kịp thời theo sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ và nhu cầu thực tiễn nhiều biến động.
Về kỹ năng thực hành
Kỹ năng thực hành là một trong những kỹ năng quan trọng nhất đối với người học Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, chương trình đào tạo hiện nay chưa chú trọng đào tạo kỹ năng thực hành cho học viên.
Nguyên nhân của tình trạng này là do:
– Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo còn thiếu thốn, lạc hậu.
– Thời lượng thực hành trong chương trình đào tạo còn ít.
– Giảng viên, giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm thực hành để truyền đạt cho học viên.
Về kỹ năng mềm
Kỹ năng mềm cũng là một trong những kỹ năng quan trọng đối với người học Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Kỹ năng mềm giúp người học có thể thích ứng tốt với môi trường làm việc, giải quyết các vấn đề trong công việc và cuộc sống. Tuy nhiên, chương trình đào tạo hiện nay chưa chú trọng đào tạo kỹ năng mềm cho học viên.
Nguyên nhân của tình trạng này là do:
– Chương trình đào tạo chưa được thiết kế một cách khoa học, chưa có sự kết hợp giữa các kiến thức chuyên môn và kỹ năng mềm.
– Giảng viên, giáo viên cũng chưa được đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng mềm trong xử lý các vấn đề thực tiễn sản xuất nông nghiệp.
Hiện trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo còn thiếu thốn, lạc hậu
Nhiều cơ sở đào tạo Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn còn thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo, đặc biệt là các thiết bị, công nghệ hiện đại. Cụ thể:
– Diện tích đất xây dựng cơ sở vật chất đào tạo còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.
– Cơ sở vật chất xây dựng còn thiếu thốn, xuống cấp, chưa đáp ứng yêu cầu đào tạo hiện đại.
– Cơ sở vật chất phục vụ thực hành, thí nghiệm còn thiếu, chưa đồng bộ, lạc hậu, chưa đáp ứng nhu cầu thực hành, thí nghiệm của sinh viên, học viên.
– Trang thiết bị đào tạo thường xuyên xuống cấp, hư hỏng, khó khăn trong việc sửa chữa, thay thế.
Nguyên nhân của tình trạng này là do:
– Thiếu nguồn lực đầu tư: Ngân sách nhà nước đầu tư cho cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.
– Thiếu sự quan tâm phối hợp của các cơ quan, tổ chức đào tạo với doanh nghiệp: Các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp chưa quan tâm đúng mức đến việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo.
Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo khoa học và công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn còn thiếu thốn, lạc hậu đã ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, cụ thể như:
– Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo thiếu thốn, lạc hậu khiến cho việc giảng dạy và học tập của sinh viên, học viên gặp nhiều khó khăn, không thể đáp ứng yêu cầu đào tạo hiện đại.
– Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo thiếu thốn, lạc hậu khiến cho việc thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học gặp nhiều khó khăn, không thể phát huy hết tiềm năng, lợi thế của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Hiện trạng đội ngũ giảng viên, giáo viên còn thiếu về số lượng, chưa đồng đều về chất lượng
Hiện nay, đội ngũ giảng viên, giáo viên dạy khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn ở Việt Nam có quy mô khá lớn. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế, như:
– Thiếu về số lượng: Số lượng giảng viên, giáo viên dạy khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn chưa đáp ứng được nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành này.
– Chưa đồng đều về chất lượng: Đội ngũ giảng viên, giáo viên dạy khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn còn thiếu đồng đều về chất lượng, bao gồm cả trình độ chuyên môn, kinh nghiệm thực tế, kỹ năng giảng dạy,…
Nguyên nhân của hạn chế này là:
– Tăng quá nhanh nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực về Khoa học và Công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn, trong khi đội ngũ giảng viên, giáo viên dạy khoa học và công nghệ ngành này chưa thể tăng nhanh về số lượng tương ứng.
– Giảng viên, giáo viên dạy khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đòi hỏi cao về trình độ chuyên môn cao về chuyên môn, có nhiều trải nghiệm thực tế, khả năng truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả, sinh động, thu hút người học nhưng chính sách đãi ngộ đối với giảng viên, giáo viên dạy khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn chưa phù hợp, chưa thu hút được nguồn nhân lực chất lượng cao.
Yêu cầu tất yếu của thời cuộc và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4
Cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động mạnh mẽ đến ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tạo ra nhiều cơ hội mới nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức mới đối với nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành này. Trước sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các quốc gia trong khu vực và trên thế giới, đòi hỏi ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn phải có sự đổi mới mạnh mẽ, ứng dụng các thành tựu Khoa học và Công nghệ mới để nâng cao năng lực cạnh tranh:
– Nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp: Khoa học và Công nghệ là nhân tố quan trọng hàng đầu để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Các thành tựu Khoa học và Công nghệ mới trong lĩnh vực nông nghiệp đã và đang được ứng dụng rộng rãi, giúp tăng năng suất cây trồng, vật nuôi, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.
– Bảo vệ môi trường nông nghiệp: Sự phát triển của nông nghiệp hiện đại đang đặt ra những thách thức lớn đối với môi trường nông nghiệp, như: ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí, suy thoái đất đai,… Các giải pháp Khoa học và Công nghệ giúp bảo vệ môi trường nông nghiệp đang được nghiên cứu và triển khai, góp phần giảm thiểu tác động của nông nghiệp đến môi trường.
– Phát triển nông nghiệp bền vững: Phát triển nông nghiệp bền vững là xu hướng tất yếu của nông nghiệp thế giới trong bối cảnh hiện nay. Các giải pháp Khoa học và Công nghệ giúp phát triển nông nghiệp bền vững đang được nghiên cứu và triển khai, nhằm đảm bảo tính bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường của ngành nông nghiệp.
– Tăng cường ứng dụng Khoa học và Công nghệ vào sản xuất nông nghiệp của hộ gia đình, trang trại: Phần lớn sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay vẫn là sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, chưa có sự ứng dụng nhiều Khoa học và Công nghệ. Việc đẩy mạnh ứng dụng Khoa học và Công nghệ vào sản xuất nông nghiệp của hộ gia đình, trang trại là yêu cầu tất yếu để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.
– Đào tạo nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Để đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong thời kỳ mới, cần có nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ chất lượng cao. Việc đào tạo nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần được chú trọng, đảm bảo đáp ứng yêu cầu về số lượng, chất lượng và cơ cấu.
Để đáp ứng những yêu cầu tất yếu của thời cuộc về Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, và để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực Khoa học và Công nghệ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp.
Các giải pháp khắc phục
Về cơ chế, chính sách:
– Cần hoàn thiện cơ chế, chính sách về đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. Cơ chế, chính sách cần được xây dựng theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ, người dân tham gia đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn.
– Cần tăng cường đầu tư cho đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. Đầu tư cho đào tạo cần được tập trung vào các nội dung sau:
+ Xây dựng và phát triển hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo hiện đại, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao.
+ Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, giáo viên có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm thực tế trong sản xuất nông nghiệp và ứng dụng khoa học công nghệ.
+ Hỗ trợ kinh phí cho người học, đặc biệt là người học là nông dân, học viên là người dân tộc thiểu số.
– Tăng cường hợp tác quốc tế trong đào tạo khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. Hợp tác quốc tế trong đào tạo khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn giúp tiếp cận với các chương trình đào tạo tiên tiến của các nước trên thế giới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn.
Về nội dung đào tạo:
– Nội dung đào tạo cần được cập nhật, đổi mới theo hướng ứng dụng thực tiễn. Nội dung đào tạo cần đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn trong thời kỳ mới.
– Nội dung đào tạo cần chú trọng đào tạo kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm cho người học. Kỹ năng thực hành giúp người học có thể vận dụng kiến thức vào thực tiễn sản xuất, kinh doanh. Kỹ năng mềm giúp người học có thể thích ứng với môi trường làm việc, có khả năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề…
Về phương pháp đào tạo:
– Phương pháp đào tạo cần được đổi mới theo hướng tích cực, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Phương pháp đào tạo cần chú trọng phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề của người học.
– Phương pháp đào tạo cần kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Người học cần được thực hành nhiều để có thể vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Về cơ sở vật chất, trang thiết bị:
Cần đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo hiện đại, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao. Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo cần được đầu tư đồng bộ, bao gồm: Phòng học, phòng thí nghiệm, phòng thực hành,… Thiết bị đào tạo, thí nghiệm, thực hành,…
Về đội ngũ giảng viên, giáo viên:
Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, giáo viên có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm thực tế trong sản xuất nông nghiệp và ứng dụng khoa học công nghệ. Đội ngũ giảng viên, giáo viên cần được đào tạo, bồi dưỡng theo hướng: Đào tạo trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm, kinh nghiệm thực tế và Nghiên cứu khoa học, ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ mới vào giảng dạy.
Đối với người học:
Người học cần có ý thức tự học, tự rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng. Người học cần chủ động học tập, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động.
Chất lượng nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn là nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của quá trình phát triển ngành trong thời kỳ mới.
Việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn là một nhiệm vụ khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp và toàn xã hội. Với sự quan tâm và đầu tư đúng đắn, chúng ta sẽ có được nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn trong thời kỳ mới./.
Tổng đài 19001595 
