Tại tỉnh Sơn La có giống gà đặc sản H’Mông được nuôi khá phổ biến ở các bản vùng cao. Tuy nhiên do chăn thả tự nhiên nên tỷ lệ hao hụt cao, gà chậm lớn hiệu quả kinh tế thấp. Trước nguy cơ mại một giống giá quý, tỉnh này đã triển khai dự án hỗ trợ phát triển chăn nuôi gà H’Mông đặc sản bằng phương pháp an toàn sinh học. Những hộ tham gia dự án đã có được lợi nhuận cao, tạo đà để địa phương nhân rộng mô hình.
Giống gà đặc sản của người dân vùng cao
Gà đen H’Mông có nguồn gốc ở các vùng núi cao có đồng bào người H’Mông và các dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó có tỉnh Sơn La. Gà H’Mông có nhiều loại hình màu lông, tuy nhiên phổ biến là 3 màu: Hoa mơ, đen, trắng tuyền. Đặc điểm nổi bật nhất của gà H’Mông là xương đen, thịt đen, phủ tạng đen và da ngăm đen (màu chì) chân đen. Tại Sơn la, gà đen H’Mông được phát hiện đầu tiên từ những năm 1999 -2000 tại các huyện vùng cao như Sông Mã, Sốp Cộp, Mai Sơn, Thuận Châu, Yên Châu…
Gà H’Mông được đồng bào các dân tộc H’Mông thuần dưỡng và nuôi giữ qua nhiều đời nay. Tuy nhiên, do phương thức chăn nuôi chủ yếu là chăn thả quảng canh, gà tự kiếm ăn trên nương đồi và chuồng trại thô sơ, kỹ thuật chăn nuôi lạc hậu và thiếu sự phòng bệnh bằng vacxin cho gà nên khi có dịch bệnh xảy ra thì gà hay bị chết hàng loạt.
Bởi vậy, để bảo vệ giống gà quý này tỉnh Sơn La đang quan tâm tới việc bảo tồn và nhân rộng cho nhiều hộ dân cùng nuôi. Muốn chăn nuôi chăn nuôi gà H’Mông mang lại hiệu quả cao, tăng thu nhập cho người dân thì cần áp dụng đúng các biện pháp kỹ thuật từ khâu làm chuồng trại, chăn nuôi, phối trộn thức ăn, nuôi giun quế để bổ sung dinh dưỡng cho gà, giúp gà tăng trọng nhanh hơn…
Huyện Thuận Châu là địa phương đầu tiên của tỉnh Sơn La triển khai việc nuôi gà H’Mông thương phẩm thả vườn đồi, theo hướng an toàn sinh học. Từ năm 2021, đã triển khai mô hình tại 3 bản Nà Muông, Nà Hem và bản Tở của xã É Tòng, với 5 hộ tham gia thực hiện nuôi 3.500 con gà đen H’Mông thuần chủng.
Ban đầu các cán bộ chuyên môn xuống kiểm tra, hướng dẫn các chủ hộ thực hiện tốt quy trình kỹ thuật nuôi, như thiết kế chuồng trại, làm quây úm gà, chăm sóc nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh cho đàn gà… Chỉ sau 4 tháng nuôi, gà H’Mông đã đạt trọng lượng trung bình từ 1,5 – 2kg. Đây là điều khác biệt hoàn toàn với cách chăn nuôi thả tự do như cũ, phải mất từ 10 – 12 tháng gà mới đạt trọng lượng 1,5kg.
Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Thuận Châu phối hợp với các xã trên địa bàn mở lớp tập huấn kỹ thuật nuôi gà đen H’Mông thương phẩm theo hướng an toàn sinh học cho các hộ thực hiện mô hình và người dân. Từ đó, giúp người chăn nuôi nắm được đặc điểm sinh trưởng, phát triển ở gà, kỹ thuật thiết kế chuồng nuôi, kỹ thuật úm, nuôi dưỡng chăm sóc, biện pháp kỹ thuật phòng và trị một số bệnh thường gặp…
Gà đặc sản nuôi an toàn sinh học đem lại lợi nhuận kép
Nuôi gà thả vườn, đồi theo hướng an toàn sinh học góp phần khai thác có hiệu quả tiềm năng thế mạnh của huyện miền núi như Thuận Châu về đất đai, khí hậu, nguồn nước và lao động. Ngoài ra là tiềm năng để phát triển nuôi thành hàng hóa, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững cho người dân.
Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp sinh thái Efarm É Tòng (xã É Tòng, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La) là một trong những đơn vị nuôi thành công gà H’Mông và liên kết xây dựng thương hiệu cho con gà đặc sản này.
Những năm qua, HTX phát triển chăn nuôi gà đen H’Mông, góp phần bảo tồn giống gà đen H’Mông bản địa. Hợp tác xã chăn nuôi theo hướng thực phẩm sạch, không dùng các chất kích thích trong chăn nuôi, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Theo chị Lò Thị Bưởi, Giám đốc HTX, chia sẻ: Cuối năm 2021, chị và 5 hộ dân trong xã tham gia dự án nuôi gà đen giống bản địa theo hướng an toàn sinh học do Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện triển khai, với quy mô trên 3.000 con. Sau 4 tháng được cán bộ tận tình hướng dẫn cách chăm sóc, phòng bệnh, đàn gà lớn nhanh, phát triển tốt, thịt săn chắc, chất lượng thơm ngon, hàm lượng mỡ thấp hơn hẳn các giống gà khác và là vị thuốc quý trong dân gian, có đầu ra ổn định. Khi xuất bán đúng dịp Tết Nhâm Dần năm 2022, được nhiều khách hàng ưa chuộng.
Thấy hiệu quả từ mô hình, tháng 2/2022, chị đã đứng ra vận động các gia đình có diện tích đất canh tác liên kết thành lập HTX, mở rộng quy mô nuôi, sau 2-3 tháng, HTX lại xuất 1 lứa.
Đến nay, HTX đã xuất bán hơn 7.000 con gà, trọng lượng bình quân từ 1,2-2 kg/con và được bán theo yêu cầu của khách (bán nguyên con hoặc mổ sẵn hút chân không), với giá từ 150.000- 180.000 đồng/kg.
Có thể thấy mô hình nuôi gà đen H’Mông theo hướng an toàn sinh học đang đem lại những kết quả khả quan. Giống gà đặc sản được bảo tồn và phát triển tạo sinh kế cho người dân. Đặc biệt, thị trường được đón nhận những sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao an toàn. Qua dự án hỗ trợ nuôi gà theo hướng an toàn sinh học của tỉnh Sơn La còn góp phần thay đổi tư duy của người dân nhằm tạo ra những nông sản hàng hóa đáp ứng nhu cầu thị trường.
Tổng đài 19001595 
