Chế biến sâu trong nông nghiệp là quá trình ứng dụng công nghệ hiện đại để chuyển đổi nông sản thô thành các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn, như thực phẩm chế biến, đồ uống hoặc nguyên liệu cho các ngành công nghiệp khác. Quá trình này không chỉ giúp tối ưu hóa giá trị kinh tế của nông sản mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế.
Lợi ích của chế biến sâu rất rõ ràng. Trước hết, nó giúp giảm tổn thất sau thu hoạch – một vấn đề đáng kể trong chuỗi cung ứng nông sản Việt Nam. Việc chế biến thành các sản phẩm có thời gian bảo quản dài hơn giúp hạn chế lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên liệu. Ngoài ra, chế biến sâu tạo ra sản phẩm đa dạng, đáp ứng thị hiếu ngày càng cao của người tiêu dùng trong và ngoài nước. Hơn nữa, lĩnh vực này còn thúc đẩy tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho lao động nông thôn và đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế bền vững.
Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đang đầu tư mạnh vào chế biến sâu và đạt được thành công đáng kể. Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (Doveco) đã phát triển các dây chuyền chế biến rau quả hiện đại, sản xuất nước ép trái cây, rau củ đóng hộp để xuất khẩu sang nhiều quốc gia. Tập đoàn Nafoods cũng ghi dấu ấn với các sản phẩm nước ép và trái cây sấy, đặc biệt là chanh leo, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường châu Âu và Mỹ. Cùng với đó, Vina T&T Group và Lavifood đang khai thác lợi thế công nghệ để chế biến nông sản thành các sản phẩm chất lượng cao, phục vụ xuất khẩu.
Để ngành chế biến sâu mở rộng thị trường và gia tăng lợi thế cạnh tranh, cần tập trung vào một số chiến lược trọng tâm. Trước hết, nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tiên tiến đóng vai trò quyết định, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, việc xây dựng và phát triển chuỗi cung ứng liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, đồng nhất về chất lượng. Ngoài ra, tận dụng các nền tảng thương mại điện tử, tham gia hội chợ quốc tế và phát triển thương hiệu quốc gia là những giải pháp thiết thực giúp doanh nghiệp mở rộng thị phần.
Để chế biến sâu đạt hiệu quả tối ưu, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía nhà nước thông qua các cơ chế chính sách phù hợp. Cụ thể, cần hoàn thiện khung pháp lý về đất đai, thuế và tín dụng nhằm thu hút đầu tư vào lĩnh vực này. Việc xây dựng các khu công nghiệp chế biến nông sản với hạ tầng đồng bộ cũng là yếu tố quan trọng. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành chế biến sâu.
Dây truyền sản xuất nước ép trái cây
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến, việc ứng dụng khoa học công nghệ và đẩy mạnh chế biến sâu chính là động lực giúp ngành nông nghiệp bứt phá, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Chế biến sâu không chỉ là một giải pháp nâng cao giá trị nông sản mà còn là xu hướng tất yếu giúp Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự kết hợp giữa đầu tư công nghệ, phát triển chuỗi giá trị và chính sách hỗ trợ đồng bộ sẽ là nền tảng vững chắc để ngành chế biến nông sản phát triển bền vững và gia tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Theo Doanh nghiệp & Thương hiệu